जागतिक हवामान दिन- २३ मार्च
World Meteorological Day
जागतिक हवामान दिन दरवर्षी २३ मार्च रोजी जागतिक स्तरावर साजरा केला जातो. २३ मार्च १९५० रोजी जागतिक हवामान संघटनेच्या स्थापनेच्या तारखेला जागतिक हवामान दिन असे नाव देण्यात आले आहे. ही संस्था दरवर्षी जागतिक हवामान दिनासाठी घोषणा देते आणि हा दिवस सर्व सदस्य देशांमध्ये साजरा केला जातो.
सदर दिवस राष्ट्रीय हवामान व जलविज्ञान सेवा यांच्या प्रयत्नांना अधोरेखित करतो. १९६१ मध्ये हा दिवस सर्वप्रथम साजरा झाला. यावर्षी, जागतिक जल दिन आणि जागतिक हवामान दिनी समान विषय सामायिक केला आहे:- “पाणी आणि हवामान बदल”.
अधिक समन्वित आणि टिकाऊ पद्धतीने हवामान आणि पाण्याचे व्यवस्थापन करण्यावर त्यांचे लक्ष केंद्रित केले जात आहे कारण ते एकमेकांशी गुंतलेले विषय आहेत.
जागतिक हवामान संस्था (डब्ल्यूएमओ)( World Meteorological Organization-WMO) ही एक आंतरशासकीय संस्था असून त्याचे मुख्यालय जिनेव्हा, स्वित्झर्लंडमध्ये आहे.
जागतिक हवामान संघटनेचे १९१ सदस्य देश आणि प्रांतांचे सदस्यत्व आहे.
निसर्गचक्रात वर्षानुवर्ष बिनचूकपणे होणा-या घटनांपैकी एक म्हणजे १ जूनला भारतात दाखल होणारा मान्सूनचा पाऊस परंतु गेल्या काही वर्षात जगभराच नैसर्गिक नियमितता नाहीशी होऊन अनपेक्षित बदलांचे प्रमाण वाढत आहे. हवामानातील हे बदल आणि त्यांचे परिणाम ग्लोबल असले तरी त्यावरच्या उपाययोजना लोकल (स्थानिक) स्वरूपातही करता येतात.
१९५० साली जागतिक हवामानशास्त्र संघटना ( WMO) स्थापन झाली. ही संस्था स्थापन होण्यासाठी पुढाकार घेण्या-या ३१ देशांत भारत ही होता. यानंतर जगातल्या सर्व देशांमध्ये केल्या जाणा-या हवामानाच्या नोंदीच्या देवाणघेवाणीला सर्वोच्च प्राधान्य देण्यात आले. कारण स्थानिक हवामानाचा संबंध जागतिक पातळीवरील नैसर्गिक बदलांशी असतो हे आपल्या ध्यानात आले.
हवामानातील अनपेक्षित बदलांमुळे मानवी साधनसंपत्तीचे तर नुकसान होतेच; शिवाय अनेकांचा मृत्यूही ओढवतो. इतर प्राणी - पक्षीही यातून सुटत नाही. कारण जगातील एका भागचे हवामान इतर ठिकाणांहून भिन्न असू शकत नाही तर एका घटकातील बदलाचा परिणाम इतर घटकांवर झालेला आढळतो. हवामानावर लक्ष ठेवणारी ‘वर्ल्ड वेदर वॉच’ ही प्रणाली आजही सुरु असून ती आंतरराष्ट्रीय सहकार्याचे प्रतीक मानली जाते. हवामानातील बदल. त्यामागील कारणे व उपाय याबाबी सरकारपासून सर्वसामान्यंपर्यंत प्रत्येकाने समजून घेण्याची तातडीची गरज आज निर्माण झाली आहे.
मागील काही वर्षांपासून हवामान बदलामुळे मानव जातीसमोर मोठे आव्हान निर्माण झाले आहे. त्या पार्श्वभूमीवर जागतिक हवामान दिवसाचे महत्त्व अधिकच वाढले आहे. ही संस्था पूर, दुष्काळ आणि भूकंप यांसारख्या नैसर्गिक आपत्तींचा अंदाज घेण्यासाठी वापरली जाते. जेणेकरून होणाऱ्या नुकसानीपासून बचाव होऊ शकेल. दरवर्षी जागतिक हवामान दिवसाची एक थीम निश्चित केली जाते. २०२३ वर्षी “The Future of Weather, Climate and Water across Generations” ही थीम ठेवण्यात आली आहे.
संकलित माहिती
