श्रीमंत विश्वासराव पेशवे
जन्म : ७ मार्च १७४१ (शनिवारवाडा , पुणे , मराठा साम्राज्य)
मृत्यू : १४ जानेवारी १७६१ (पानीपत)
निष्ठा : मराठा साम्राज्य
युद्धे : पानिपतची तिसरी लढाई
जोडीदार : राधिकाबाई गुप्ते
नाती : माधवराव पहिला (भाऊ)
नारायण राव (भाऊ)
सदाशिवराव भाऊ (काका)
रघुनाथराव (काका)
शमशेर बहादूर पहिला (काका)
थोरला पुत्र होता बाळाजी बाजीराव भट , पेशवे च्या पुणे मराठा साम्राज्य आणि मराठा साम्राज्य पेशव्यांच्या शीर्षक वारस होते. श्रीमंत विश्वासराव यांनी वयाच्या ८ व्या वर्षापासूनच प्रशासन व युद्धाचे प्रशिक्षण घेतले होते. १७६० च्या सिंदखेडा आणि उदगीर येथे झालेल्या लढाईत त्यांनी मराठा पायदळांवर प्रभाव पाडला. तलवारबाजीसह त्याचे खास धनुष्य आणि बाण किंवा धनुर-विद्या होते. उदगीरच्या युद्धाच्या वेळी, पेशव घराण्याच्या अनुवंशिक घटनेनंतर विश्वासराव युद्ध-हत्तीवर बसला असता, तो धनुष आणि बाणाने थांबला नाही. जरी, तो अगदी आजोबा पेशव्याच्या तरुण आवृत्तीसारखा दिसत होता. बाजीराव , विश्वासराव यांचे डोळे निळे होते. पेशवे माणसांपैकी त्यांचे नाव सर्वात देखणा असल्याचे सरदेसाई व इतर काही लेखकांनुसार विश्वासराव जिमच्या कठोर व्यायाम पद्धतीचा अवलंब करत काविती (नियमितपणे सैन्य प्रशिक्षण) घेत असत. कौस्तुभ कस्तुरे यांनी त्यांच्या पुस्तकात म्हटले आहे, "सकाळराजकार्य धुरंदर सदाशिवराव भाऊसाहेब" सदाशिवरावांनी विश्वासराव यांना संपूर्ण सैन्य व प्रशासनाचे प्रशिक्षण घेतल्याचे पाहिले. काही स्त्रोतांनुसार असे मानले जाते की नानासाहेब पेशवे यांनीच नियमित सैन्य प्रशिक्षण सुरू केले आणि मराठा सैन्यात सर्वोत्तम कवच जोडले.
पानिपतच्या तिस-या लढाईत ( 01: 00 ते दुपारी 02:30 दरम्यान) अत्यंत तीव्र लढाईच्या कालावधीत एका पश्तुन अधिका-याने गोळीबार केल्यामुळे त्याच्या डोक्याला जबर मार लागला . पुढच्या बाजूने लढताना त्याचा मृत्यू झाला. मराठे लढाई जिंकत होते पण काही सैन्याने त्यांच्या सूचना पुढे केल्या आणि शत्रूंचा निशाणा साधण्यासाठी इब्राहिम खान गर्दी यांना त्रास देण्यासाठी तोफांच्या आड येऊ दिले. ग्रांट डफच्या मते, श्रीमंत विश्वासराव यांच्या मृत्यूविषयी ऐकल्यावर मल्हारराव होळकर किमान १०,००० सैनिक आणि सरदारांसह शेतातून माघारले. दामाजी गायकवाड यांच्यासारख्या महत्वाच्या माणसांनाही त्यांनी बरोबर घेतले. त्यांनी दिल्ली येथे जाऊन विंचूरकरांसारख्या महत्त्वाच्या लोकांना दिल्ली सोडण्यास सांगितले.
विश्वासराव भट यांना हैदराबादजवळील सिंदखेडा येथे १७५६ मध्ये निझामाविरूद्ध प्रत्यक्ष युद्धाचा सामना करावा लागला होता , पण काका सदाशिवराव भाऊ यांच्या मार्गदर्शनाखाली पानिपतच्या तिसर्‍या युद्धाच्या वेळी ते मराठा सैन्याचे नाममात्र कमांडर आणि पेशवे यांचे प्रतिनिधी होते.
युद्धाच्या वेळी मराठा साम्राज्य भारतीय उपखंडातील सुमारे दोन तृतीयांश (आधुनिक प्रजासत्ताक आणि पाकिस्तान यांच्यासह) ताब्यात होता .
🙋🏻♂️ *लवकर जिवन*
१७६० मध्ये मराठा संघराज्य डेक्कनपासून ते सध्याच्या पाकिस्तानपर्यंत पसरले आहे. मराठा प्रशासनाने शेवटी मुघल साम्राज्य संपविण्याविषयी आणि विश्वासराव यांना दिल्लीतील मुघल शाही गादीवर एकदा आणि सर्वांसाठी ठेवण्याची चर्चा केली .
विश्वासराव यांचे सुपुत्र म्हणून जन्म झाला बाळाजी बाजीराव जवळ सुपे येथे पुणे (सुपे या जहागीर होती शहाजी पुण्याच्या जवळ). त्यांना प्रशासकीय बाबींचे प्रशिक्षण दिले गेले होते आणि आयुष्याच्या सुरुवातीच्या काळात लष्करी प्रशिक्षणास सामोरे गेले. विश्वासराव यांना आजोबा बाजीरावांचे स्वरूप वारसा मिळाले होते आणि त्यांनी त्यांची मोहक ओलांडली होती. जी.एस. सरदेसाई लिहितात की या विश्वारावांपेक्षा पेशवे वंशामध्ये देखणा आणि सुंदर कोणीही नव्हते. पानीपत बखरांपैकी एकाचे लेखक रघुनाथ यादव यांनी “पुरुषाकडे विश्वास” (“सर्व माणसांपैकी एक सर्वात देखणा विश्वासराव” असे सांगितले होते.)
💪 *प्रतिबद्धता*
विश्वासराव नाशिकच्या सरदार सखाराम हरी गुप्ते यांची कन्या राधिकाबाई यांच्याशी विवाहबद्ध होते. ती सदाशिवरावांची पत्नी पार्वतीबाईची भाची होती आणि तिचे लग्न छत्रपती शाहू -१ ने निश्चित केले होते.
पानिपतच्या तिसर्‍या युद्धाच्या वेळी अहमद शाह दुर्रानी व त्याच्या युतीने मराठा संघराज्यचा पराभव केला पण मुघल साम्राज्य पुन्हा शाह आलम II मध्ये परत आणले .
🕯️ *मृत्यू*
श्रीमंत विश्वासराव यांना असे समजले होते की लढाईच्या शेवटच्या दिवशी एखादी अस्वस्थता येऊ शकते परंतु अब्दाली तयार होत असताना. तेथे अन्न नव्हते आणि सदाशिवराव, पार्वतीबाई आणि विश्वासराव नैतिक जबाबदारी घेत उपोषणावर असल्याचे भासवत होते. दरम्यान, ते सैनिकांना भोजन उपलब्ध करून देण्याचा प्रयत्न करीत होते. श्रीमंत जानकोजी शिंदे यांनी नानासाहेब पेशवे यांना पत्र मागितले पाहिजे अशी विनंती केली. विश्वासाने नानासाहेबांना एक पत्र लिहिले आणि काळजीपूर्वक विचार केला की गिलख्यांसमोर आपला कधीही विजयी व नीतिमान काका सदाशिवराव आपली लिपी गमावू देणार नाही. त्या पत्रात त्यांनी भाऊसाहेबांना मदत करण्यासाठी अधिक सैनिक, पैसे आणि अन्न आणण्यासाठी नानासाहेबांना विनवले. श्रीमंत विश्वासराव यांनी लिहिले की नानासाहेबांना आणखी दोन मुलगे असल्याने त्यांचे स्वत: चे जीवन महत्त्वाचे नव्हते. तथापि, भाऊसाहेबांसारखा देशभक्त नेता आणि भाऊ गमावल्यास ते नुकसान अपूरनीय आहे. लढाईच्या अगोदर चकमकीतून विजयी परत येत असताना अब्दालीचा मित्र नजीब खान आणि मल्हारराव होळकर यांचा पालक मुलगा मेहेंदळेचा खून करू शकला असता, त्याची भीती खरी ठरली. भाऊसाहेबांचे वैयक्तिक नुकसान झाले आणि सेनापतीशिवाय. उदगीरच्या युद्धाच्या काळात श्रीमंत विश्वासराव यांनी मराठा नेते म्हणून ओळखले होते. त्यांनी यशस्वीपणे सैन्याचे नेतृत्व केले आणि श्रीमंत जानकोजी शिंदे यांच्यासमवेत त्यांनी लढाई केली. हे दोघे खूप जवळचे मित्र होते. अगदी शूरवीर तुकोजी आणि महाडजी शिंदे यांचा त्यांचा कर्णधार भाऊसाहेबांवर विश्वास होता. त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवला लढाईच्या अगोदर चकमकीतून विजयी परत येत असताना नजीब खान, अब्दालीचा मित्र आणि मल्हारराव होळकर यांचा पालकांचा मुलगा मेहेंदळेचा खून करण्यात यशस्वी झाला. भाऊसाहेबांचे वैयक्तिक नुकसान झाले आणि सेनापतीशिवाय. उदगीरच्या युद्धाच्या काळात श्रीमंत विश्वासराव यांनी मराठा नेते म्हणून ओळखले होते. त्यांनी यशस्वीपणे सैन्याचे नेतृत्व केले आणि श्रीमंत जानकोजी शिंदे यांच्यासमवेत त्यांनी लढाई केली. हे दोघे खूप जवळचे मित्र होते. अगदी शूरवीर तुकोजी आणि महाडजी शिंदे यांचा त्यांचा कर्णधार भाऊसाहेबांवर विश्वास होता. त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवला लढाईच्या अगोदर चकमकीतून विजयी परत येत असताना नजीब खान, अब्दालीचा मित्र आणि मल्हारराव होळकर यांचा पालकांचा मुलगा मेहेंदळेचा खून करण्यात यशस्वी झाला. भाऊसाहेबांचे वैयक्तिक नुकसान झाले आणि सेनापतीशिवाय. उदगीरच्या युद्धाच्या काळात श्रीमंत विश्वासराव यांनी मराठा नेते म्हणून ओळखले होते. त्यांनी यशस्वीपणे सैन्याचे नेतृत्व केले आणि श्रीमंत जानकोजी शिंदे यांच्यासमवेत त्यांनी लढाई केली. हे दोघे खूप जवळचे मित्र होते. अगदी शूरवीर तुकोजी आणि महाडजी शिंदे यांचा त्यांचा कर्णधार भाऊसाहेबांवर विश्वास होता. त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवला भाऊसाहेबांचे वैयक्तिक नुकसान झाले आणि सेनापतीशिवाय. उदगीरच्या युद्धाच्या काळात श्रीमंत विश्वासराव यांनी मराठा नेते म्हणून ओळखले होते. त्यांनी यशस्वीपणे सैन्याचे नेतृत्व केले आणि श्रीमंत जानकोजी शिंदे यांच्यासमवेत त्यांनी लढाई केली. हे दोघे खूप जवळचे मित्र होते. अगदी शूरवीर तुकोजी आणि महाडजी शिंदे यांचा त्यांचा कर्णधार भाऊसाहेबांवर विश्वास होता. त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवला भाऊसाहेबांचे वैयक्तिक नुकसान झाले आणि सेनापतीशिवाय. उदगीरच्या युद्धाच्या काळात श्रीमंत विश्वासराव यांनी मराठा नेते म्हणून ओळखले होते. त्यांनी यशस्वीपणे सैन्याचे नेतृत्व केले आणि श्रीमंत जानकोजी शिंदे यांच्यासमवेत त्यांनी लढाई केली. हे दोघे खूप जवळचे मित्र होते. अगदी शूरवीर तुकोजी आणि महाडजी शिंदे यांचा त्यांचा कर्णधार भाऊसाहेबांवर विश्वास होता. त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवला त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवला त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवलापानिपतची तिसरी लढाई . शेवटच्या दिवशी, श्रीमंत विश्वासराव बाकी मराठा योद्ध्यांप्रमाणेच फक्त साखरेच्या पाण्यावर विश्रांती घेतल्याशिवाय अन्न नसल्यामुळे रणांगणावर गेले. काकाच्या बाजूने त्याने बरीच लढाई केली आणि बर्‍याच गिलचा मारल्या आणि विरोधी छावणीत गडगडाट निर्माण झाला. जेव्हा तो समोरच्या रेषांवर जोरदारपणे झगडत होता, तो रणांगणाच्या स्पष्ट दृश्यासाठी आपल्या हत्तीच्या माथ्यावर चढला तेव्हा अचानक त्याच्या डोक्यावर एक गोळी लागल्या. तो मरत असतानाही त्याने आपल्या काका सदाशिवराव यांना अब्दालीच्या सैन्याशी लढाई सुरू ठेवण्यास सांगितले.
🇮🇳 *जयहिंद* 🇮🇳
🙏 *विनम्र अभिवादन*🙏
स्त्रोपर माहिती
युद्धे : पानिपतची तिसरी लढाई
जोडीदार : राधिकाबाई गुप्ते
नाती : माधवराव पहिला (भाऊ)
नारायण राव (भाऊ)
सदाशिवराव भाऊ (काका)
रघुनाथराव (काका)
शमशेर बहादूर पहिला (काका)
थोरला पुत्र होता बाळाजी बाजीराव भट , पेशवे च्या पुणे मराठा साम्राज्य आणि मराठा साम्राज्य पेशव्यांच्या शीर्षक वारस होते. श्रीमंत विश्वासराव यांनी वयाच्या ८ व्या वर्षापासूनच प्रशासन व युद्धाचे प्रशिक्षण घेतले होते. १७६० च्या सिंदखेडा आणि उदगीर येथे झालेल्या लढाईत त्यांनी मराठा पायदळांवर प्रभाव पाडला. तलवारबाजीसह त्याचे खास धनुष्य आणि बाण किंवा धनुर-विद्या होते. उदगीरच्या युद्धाच्या वेळी, पेशव घराण्याच्या अनुवंशिक घटनेनंतर विश्वासराव युद्ध-हत्तीवर बसला असता, तो धनुष आणि बाणाने थांबला नाही. जरी, तो अगदी आजोबा पेशव्याच्या तरुण आवृत्तीसारखा दिसत होता. बाजीराव , विश्वासराव यांचे डोळे निळे होते. पेशवे माणसांपैकी त्यांचे नाव सर्वात देखणा असल्याचे सरदेसाई व इतर काही लेखकांनुसार विश्वासराव जिमच्या कठोर व्यायाम पद्धतीचा अवलंब करत काविती (नियमितपणे सैन्य प्रशिक्षण) घेत असत. कौस्तुभ कस्तुरे यांनी त्यांच्या पुस्तकात म्हटले आहे, "सकाळराजकार्य धुरंदर सदाशिवराव भाऊसाहेब" सदाशिवरावांनी विश्वासराव यांना संपूर्ण सैन्य व प्रशासनाचे प्रशिक्षण घेतल्याचे पाहिले. काही स्त्रोतांनुसार असे मानले जाते की नानासाहेब पेशवे यांनीच नियमित सैन्य प्रशिक्षण सुरू केले आणि मराठा सैन्यात सर्वोत्तम कवच जोडले.
पानिपतच्या तिस-या लढाईत ( 01: 00 ते दुपारी 02:30 दरम्यान) अत्यंत तीव्र लढाईच्या कालावधीत एका पश्तुन अधिका-याने गोळीबार केल्यामुळे त्याच्या डोक्याला जबर मार लागला . पुढच्या बाजूने लढताना त्याचा मृत्यू झाला. मराठे लढाई जिंकत होते पण काही सैन्याने त्यांच्या सूचना पुढे केल्या आणि शत्रूंचा निशाणा साधण्यासाठी इब्राहिम खान गर्दी यांना त्रास देण्यासाठी तोफांच्या आड येऊ दिले. ग्रांट डफच्या मते, श्रीमंत विश्वासराव यांच्या मृत्यूविषयी ऐकल्यावर मल्हारराव होळकर किमान १०,००० सैनिक आणि सरदारांसह शेतातून माघारले. दामाजी गायकवाड यांच्यासारख्या महत्वाच्या माणसांनाही त्यांनी बरोबर घेतले. त्यांनी दिल्ली येथे जाऊन विंचूरकरांसारख्या महत्त्वाच्या लोकांना दिल्ली सोडण्यास सांगितले.
विश्वासराव भट यांना हैदराबादजवळील सिंदखेडा येथे १७५६ मध्ये निझामाविरूद्ध प्रत्यक्ष युद्धाचा सामना करावा लागला होता , पण काका सदाशिवराव भाऊ यांच्या मार्गदर्शनाखाली पानिपतच्या तिसर्‍या युद्धाच्या वेळी ते मराठा सैन्याचे नाममात्र कमांडर आणि पेशवे यांचे प्रतिनिधी होते.
युद्धाच्या वेळी मराठा साम्राज्य भारतीय उपखंडातील सुमारे दोन तृतीयांश (आधुनिक प्रजासत्ताक आणि पाकिस्तान यांच्यासह) ताब्यात होता .
🙋🏻♂️ *लवकर जिवन*
१७६० मध्ये मराठा संघराज्य डेक्कनपासून ते सध्याच्या पाकिस्तानपर्यंत पसरले आहे. मराठा प्रशासनाने शेवटी मुघल साम्राज्य संपविण्याविषयी आणि विश्वासराव यांना दिल्लीतील मुघल शाही गादीवर एकदा आणि सर्वांसाठी ठेवण्याची चर्चा केली .
विश्वासराव यांचे सुपुत्र म्हणून जन्म झाला बाळाजी बाजीराव जवळ सुपे येथे पुणे (सुपे या जहागीर होती शहाजी पुण्याच्या जवळ). त्यांना प्रशासकीय बाबींचे प्रशिक्षण दिले गेले होते आणि आयुष्याच्या सुरुवातीच्या काळात लष्करी प्रशिक्षणास सामोरे गेले. विश्वासराव यांना आजोबा बाजीरावांचे स्वरूप वारसा मिळाले होते आणि त्यांनी त्यांची मोहक ओलांडली होती. जी.एस. सरदेसाई लिहितात की या विश्वारावांपेक्षा पेशवे वंशामध्ये देखणा आणि सुंदर कोणीही नव्हते. पानीपत बखरांपैकी एकाचे लेखक रघुनाथ यादव यांनी “पुरुषाकडे विश्वास” (“सर्व माणसांपैकी एक सर्वात देखणा विश्वासराव” असे सांगितले होते.)
💪 *प्रतिबद्धता*
विश्वासराव नाशिकच्या सरदार सखाराम हरी गुप्ते यांची कन्या राधिकाबाई यांच्याशी विवाहबद्ध होते. ती सदाशिवरावांची पत्नी पार्वतीबाईची भाची होती आणि तिचे लग्न छत्रपती शाहू -१ ने निश्चित केले होते.
पानिपतच्या तिसर्‍या युद्धाच्या वेळी अहमद शाह दुर्रानी व त्याच्या युतीने मराठा संघराज्यचा पराभव केला पण मुघल साम्राज्य पुन्हा शाह आलम II मध्ये परत आणले .
🕯️ *मृत्यू*
श्रीमंत विश्वासराव यांना असे समजले होते की लढाईच्या शेवटच्या दिवशी एखादी अस्वस्थता येऊ शकते परंतु अब्दाली तयार होत असताना. तेथे अन्न नव्हते आणि सदाशिवराव, पार्वतीबाई आणि विश्वासराव नैतिक जबाबदारी घेत उपोषणावर असल्याचे भासवत होते. दरम्यान, ते सैनिकांना भोजन उपलब्ध करून देण्याचा प्रयत्न करीत होते. श्रीमंत जानकोजी शिंदे यांनी नानासाहेब पेशवे यांना पत्र मागितले पाहिजे अशी विनंती केली. विश्वासाने नानासाहेबांना एक पत्र लिहिले आणि काळजीपूर्वक विचार केला की गिलख्यांसमोर आपला कधीही विजयी व नीतिमान काका सदाशिवराव आपली लिपी गमावू देणार नाही. त्या पत्रात त्यांनी भाऊसाहेबांना मदत करण्यासाठी अधिक सैनिक, पैसे आणि अन्न आणण्यासाठी नानासाहेबांना विनवले. श्रीमंत विश्वासराव यांनी लिहिले की नानासाहेबांना आणखी दोन मुलगे असल्याने त्यांचे स्वत: चे जीवन महत्त्वाचे नव्हते. तथापि, भाऊसाहेबांसारखा देशभक्त नेता आणि भाऊ गमावल्यास ते नुकसान अपूरनीय आहे. लढाईच्या अगोदर चकमकीतून विजयी परत येत असताना अब्दालीचा मित्र नजीब खान आणि मल्हारराव होळकर यांचा पालक मुलगा मेहेंदळेचा खून करू शकला असता, त्याची भीती खरी ठरली. भाऊसाहेबांचे वैयक्तिक नुकसान झाले आणि सेनापतीशिवाय. उदगीरच्या युद्धाच्या काळात श्रीमंत विश्वासराव यांनी मराठा नेते म्हणून ओळखले होते. त्यांनी यशस्वीपणे सैन्याचे नेतृत्व केले आणि श्रीमंत जानकोजी शिंदे यांच्यासमवेत त्यांनी लढाई केली. हे दोघे खूप जवळचे मित्र होते. अगदी शूरवीर तुकोजी आणि महाडजी शिंदे यांचा त्यांचा कर्णधार भाऊसाहेबांवर विश्वास होता. त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवला लढाईच्या अगोदर चकमकीतून विजयी परत येत असताना नजीब खान, अब्दालीचा मित्र आणि मल्हारराव होळकर यांचा पालकांचा मुलगा मेहेंदळेचा खून करण्यात यशस्वी झाला. भाऊसाहेबांचे वैयक्तिक नुकसान झाले आणि सेनापतीशिवाय. उदगीरच्या युद्धाच्या काळात श्रीमंत विश्वासराव यांनी मराठा नेते म्हणून ओळखले होते. त्यांनी यशस्वीपणे सैन्याचे नेतृत्व केले आणि श्रीमंत जानकोजी शिंदे यांच्यासमवेत त्यांनी लढाई केली. हे दोघे खूप जवळचे मित्र होते. अगदी शूरवीर तुकोजी आणि महाडजी शिंदे यांचा त्यांचा कर्णधार भाऊसाहेबांवर विश्वास होता. त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवला लढाईच्या अगोदर चकमकीतून विजयी परत येत असताना नजीब खान, अब्दालीचा मित्र आणि मल्हारराव होळकर यांचा पालकांचा मुलगा मेहेंदळेचा खून करण्यात यशस्वी झाला. भाऊसाहेबांचे वैयक्तिक नुकसान झाले आणि सेनापतीशिवाय. उदगीरच्या युद्धाच्या काळात श्रीमंत विश्वासराव यांनी मराठा नेते म्हणून ओळखले होते. त्यांनी यशस्वीपणे सैन्याचे नेतृत्व केले आणि श्रीमंत जानकोजी शिंदे यांच्यासमवेत त्यांनी लढाई केली. हे दोघे खूप जवळचे मित्र होते. अगदी शूरवीर तुकोजी आणि महाडजी शिंदे यांचा त्यांचा कर्णधार भाऊसाहेबांवर विश्वास होता. त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवला भाऊसाहेबांचे वैयक्तिक नुकसान झाले आणि सेनापतीशिवाय. उदगीरच्या युद्धाच्या काळात श्रीमंत विश्वासराव यांनी मराठा नेते म्हणून ओळखले होते. त्यांनी यशस्वीपणे सैन्याचे नेतृत्व केले आणि श्रीमंत जानकोजी शिंदे यांच्यासमवेत त्यांनी लढाई केली. हे दोघे खूप जवळचे मित्र होते. अगदी शूरवीर तुकोजी आणि महाडजी शिंदे यांचा त्यांचा कर्णधार भाऊसाहेबांवर विश्वास होता. त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवला भाऊसाहेबांचे वैयक्तिक नुकसान झाले आणि सेनापतीशिवाय. उदगीरच्या युद्धाच्या काळात श्रीमंत विश्वासराव यांनी मराठा नेते म्हणून ओळखले होते. त्यांनी यशस्वीपणे सैन्याचे नेतृत्व केले आणि श्रीमंत जानकोजी शिंदे यांच्यासमवेत त्यांनी लढाई केली. हे दोघे खूप जवळचे मित्र होते. अगदी शूरवीर तुकोजी आणि महाडजी शिंदे यांचा त्यांचा कर्णधार भाऊसाहेबांवर विश्वास होता. त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवला त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवला त्यांनी शेवटच्या श्वासापर्यंत लढा देण्याचे वचन दिले होते. त्यांचा विश्वासू आणि विश्वासू तरुण संघ त्याने विश्वासराव यांना द सेनापती बनवलापानिपतची तिसरी लढाई . शेवटच्या दिवशी, श्रीमंत विश्वासराव बाकी मराठा योद्ध्यांप्रमाणेच फक्त साखरेच्या पाण्यावर विश्रांती घेतल्याशिवाय अन्न नसल्यामुळे रणांगणावर गेले. काकाच्या बाजूने त्याने बरीच लढाई केली आणि बर्‍याच गिलचा मारल्या आणि विरोधी छावणीत गडगडाट निर्माण झाला. जेव्हा तो समोरच्या रेषांवर जोरदारपणे झगडत होता, तो रणांगणाच्या स्पष्ट दृश्यासाठी आपल्या हत्तीच्या माथ्यावर चढला तेव्हा अचानक त्याच्या डोक्यावर एक गोळी लागल्या. तो मरत असतानाही त्याने आपल्या काका सदाशिवराव यांना अब्दालीच्या सैन्याशी लढाई सुरू ठेवण्यास सांगितले.
🇮🇳 *जयहिंद* 🇮🇳
🙏 *विनम्र अभिवादन*🙏
स्त्रोपर माहिती
