जगभरच्या लाखो प्रसिद्ध व अप्रसिद्ध कवींसाठी 'युनेस्को' ने २१ मार्च हा दिवस आंतरराष्ट्रीय कविता दिन म्हणून साजरा करण्याचा उपक्रम सुरू केला. ह्याची सुरूवात १९९९ पासून झाली.
कविता... कविता म्हणजे नक्की काय...? कविता का लिहितात ...? ती लिहितात कशी..? काय मिळते कविता लिहून...? एखाद्या कागदावर शब्द मांडून काय समाधान मिळते...? अश्या असंख्य प्रश्नांचे उत्तर कविताप्रेमी आपल्यापरीने शोधत असतो...
खरे तर, कविता म्हणजे कोणासाठी प्रेम, तर कोणासाठी अहंकार... कोणासाठी भाव, तर कोणासाठी विचार...तर कोणासाठी आपला आक्रोश मांडण्याचं उत्तम साधन... सोपं नसतं एखाद्या कोऱ्या कागदावर असं काही मांडणं ज्यात सर्व भाव उमटून दिसावेत... जेव्हा सर्व भाव एकत्र येऊन खोळंबा तयार होतो तेव्हा सुरू होते शब्द शोधण्याची प्रतिक्रिया मग त्या शब्दांच चिंतन करून तयार होतात ओळी आणि त्या ओळींमधून बनते एक कविता...
प्रत्येकासाठी कवितेचे वेगवेगळे अर्थ असतात... काहींसाठी ती मज्जा तर काहींसाठी ते आपलं दुःख व्यक्त करण्याचं साधन... कोणी लिहून हसतात, तर कोणी रडून लिहितात... काहींसाठी ते मन मोकळं हास्य तर काहींच्या अश्रुंचे ते विकार...
कविता हा साहित्यातील एक महत्त्वाचा प्रकार आहे. कविता (मुख्यतः) छंदोबद्ध व रसबद्ध असतात. कवितेतून जीवन कळते, समजते व उमगते. कविता, ओव्या, अभंग किंवा श्लोक हे साहित्याचे माध्यम आहे. त्यामध्ये मनाच्या भावना, वस्तुस्थिती किंवा मनःस्थिती व्यक्त करता येते. भारतात कवितांचा इतिहास आणि कवितांचे तत्त्वज्ञान फार जुने आहे.कविता शब्दांनी खूप समृद्ध असतात.
कविता हा अभिव्यक्तीचा सुंदर प्रकार आहे. कवितेच्या अमूर्ततेइतकी संवेदना आणि भावनांची विपुलता इतर कोणत्याही प्रकारच्या साहित्यात निर्माण होत नाही. इ.स.पूर्व 2000 मध्ये काही काळ "गिलगामेश महाकाव्य" सह सर्वात जुनी काव्ये प्रकट झाली असे मानले जाते, परंतु साक्षरतेचा प्रसार होण्यापूर्वीच कविता अस्तित्वात असण्याची शक्यता आहे. वेगवेगळ्या कालखंडात वेगवेगळ्या प्रकारच्या कवितेचा कल प्रचलित झाला आहे आणि त्यात परिवर्तन झाले आहे. सॉनेटपासून रॅप गीतांपर्यंत, कवितेचा मूळ उद्देश एकच राहतो मानवी स्थितीचा शोध घेणे आणि शब्दांद्वारे भावनांना आमंत्रण देणे. कविता मानवजातीच्या अस्तित्त्वात असलेल्या दुविधांशी प्रतिध्वनित होते, आतून कल्पनांना उजाळा देते.
सर्व संस्कृतीतील लोक ओळखू शकतील अशा भाषिक अभिव्यक्तीचा उत्सव साजरा करतात. प्रत्येक राष्ट्राच्या इतिहासात कविता आढळू शकते आणि ती आपल्याला सामायिक मूल्ये आणि समान मानवतेच्या अंतर्गत एकत्र आणते. सर्वात मूलभूत कवितांमध्ये संवाद ढवळण्याची ताकद असते. UNESCO ने 1999 मध्ये पॅरिस येथे आयोजित केलेल्या 30 व्या सर्वसाधारण परिषदेच्या निमित्ताने "राष्ट्रीय, प्रादेशिक आणि आंतरराष्ट्रीय काव्य चळवळींना नवीन मान्यता आणि प्रेरणा देण्यासाठी" हा दिवस प्रस्तावित आणि स्वीकारण्यात आला होता. या दिवसाच्या माध्यमातून जगभरातील कवितेचा उत्सव, लुप्त होत चाललेल्या भाषांचे जतन आणि काव्यात्मक अभिव्यक्तीला चालना मिळावी, अशी संस्थेची अपेक्षा आहे. भूतकाळातील आणि वर्तमानातील कवींना सन्मानित केले जाते आणि कविता पाठ करण्याच्या मौखिक परंपरांचे पुनरुज्जीवन केले जाते. कविता वाचणे, लिहिणे आणि शिकवणे याला प्रोत्साहन दिले जाते आणि संगीत, नृत्य, चित्रकला आणि बरेच काही यासारख्या अभिव्यक्तीच्या इतर माध्यमांसह एकत्रित केले जाते.
जागतिक कविता दिन विशेष
२१ मार्च
-------------------------------------------
शब्दरुपी अश्वावर आरूढ होते मी
काव्य प्रतिभेच्या पंखांनी भरारी घेते मी
कल्पनेच्या विश्वात संचार करिते मी
भावनांच्या तरंगांवर झुलते मी
यमकाचे बोट धरुनी
रचिले जाते मला
छंद-वृत्त आणि अलंकारांनी
सजविले जाते मला
कधी संगीताच्या तालावर
ठेका मी धरते
गीत रुपामध्ये
रसिकांसमोर अवतरते
कधी प्रेमाच्या तर कधी विरहाच्या
कधी राजकीय तर कधी सामाजिक
अशा विविध वस्त्रांनी नटत असते मी
भाषेच्या आणि प्रांताच्या
जातीच्या आणि धर्माच्या
पल्याड जाऊन वावरत असते मी
कलेच्या अथांग सागरात
नौकाविहार करत असते मी
कलावंत आणि दर्दी रसिकांच्या
शोधात असते मी
आजच्या जागतिक काव्यदीनी
कवितेच्या या रुपामध्ये
आपल्यासमोर प्रकट झाले मी
जागतिक कविता दिन विशेष
२१ मार्च
-------------------------------------------
शब्दरुपी अश्वावर आरूढ होते मी
काव्य प्रतिभेच्या पंखांनी भरारी घेते मी
कल्पनेच्या विश्वात संचार करिते मी
भावनांच्या तरंगांवर झुलते मी
यमकाचे बोट धरुनी
रचिले जाते मला
छंद-वृत्त आणि अलंकारांनी
सजविले जाते मला
कधी संगीताच्या तालावर
ठेका मी धरते
गीत रुपामध्ये
रसिकांसमोर अवतरते
कधी प्रेमाच्या तर कधी विरहाच्या
कधी राजकीय तर कधी सामाजिक
अशा विविध वस्त्रांनी नटत असते मी
भाषेच्या आणि प्रांताच्या
जातीच्या आणि धर्माच्या
पल्याड जाऊन वावरत असते मी
कलेच्या अथांग सागरात
नौकाविहार करत असते मी
कलावंत आणि दर्दी रसिकांच्या
शोधात असते मी
आजच्या जागतिक काव्यदीनी
कवितेच्या या रुपामध्ये
आपल्यासमोर प्रकट झाले मी
कविता कशी आली?
प्राचीन ग्रीसमध्ये, संपूर्णपणे मानवी भाषण, त्याच्या सर्व अभिव्यक्तींमध्ये (गद्य, नाट्य सादरीकरण, राजकारणी आणि वक्ते यांची भाषणे, कोणतेही तात्विक विवाद, कविता इत्यादी) कविता असे म्हणतात. तथापि, नंतर हे स्पष्ट झाले की जो माणूस सर्वात सामान्य आणि सामान्य गोष्टींमध्ये काहीतरी नवीन आणि उदात्त पाहू शकतो तोच कविता लिहिण्यास सक्षम आहे. कवींना त्यांच्या स्वतःच्या काल्पनिक जगात कसे बुडवून घ्यावे आणि इतरांपेक्षा कोणत्याही घटनांचा अनुभव कसा घ्यावा हे माहित आहे. याबद्दल धन्यवाद, श्लोकांमध्ये रचलेले विचार हजारो लोकांचे लक्ष वेधून घेतात, त्यांना सोबत घेऊन जातात, कवीने आपल्या निर्मितीमध्ये कोणती शक्ती ठेवली आहे हे त्यांना जाणवते.
*स्रोतपर माहिती *
*स्रोतपर माहिती *
